Σε όσους παρακολουθούν φανατικά κάτι στην ζωή τους.
Το Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης σημαίνει για μένα την άνοιξη! Όχι μόνο την εποχή, αλλά και το άνοιγμα σε άλλους πολιτισμούς, τόπους, ανθρώπους. Φέτος πραγματοποιήθηκε 9 με 18 Μαρτίου και ήταν σίγουρα ένα από τα πιο ενδιαφέροντα Φεστιβάλ των τελευταίων χρόνων. Μπορεί να έγινε υπό το κλίμα της οικονομικής κρίσης, δεν ήταν όμως καθόλου μοιρολατρικό αλλά ελπιδοφόρο.
Στην τελετή έναρξης ο Tony Gatlif με τους Αγανακτισμένους (Indignados) του φάνηκε ν’ απογοήτευσε κάποιους, όχι όμως εμένα. Με μαγνήτισε με το χωρίς σχόλια ντοκιμαντέρ του στο οποίο έδειξε πως συνδέεται και συνδυάζεται η πολιτική, η κοινωνία και η τέχνη. Αλλά και το ντοκιμαντέρ με την μυθοπλασία. Με το υποκειμενικό βλέμμα μιας αφρικανής μετανάστριας ακολουθούμε το κίνημα των αγανακτισμένων ανά την Ευρώπη. Δυνατό στιγμιότυπο: τα καταλύματα των αστέγων και η αναγραφή των ονομάτων και των ηλικιών κάθε αστέγου χωρίς να είναι παρόντες. Γιατί είμαι άστεγος δεν σημαίνει δεν υπάρχω, δεν έχω ταυτότητα.
Στην τελετή λήξης προβλήθηκε το ξένο ντοκιμαντέρ που βραβεύτηκε από τους θεατές Ιταλία, αγάπα την ή παράτα την (Italy: Love It or Leave It) των Gustav Hofer και Luca Ragazzi. Το γλυκόπικρο αυτό ντοκιμαντέρ αποτελεί την διαφορετική ματιά δύο νεαρών Ιταλών πάνω στην χώρα τους. Καλοφτιαγμένο: ναι, ευχάριστο μέσα από δυσάρεστες καταστάσεις: ναι, αλλά θα το προτιμούσα σε κάποιες στιγμές λιγότερο στυλιζαρισμένο.
Από τα ελληνικά ντοκιμαντέρ ξεχώρισα το Σαγιόμι (Sayome) του Νίκου Νταγιαντά, το οποίο βραβεύτηκε από την κριτική επιτροπή του Φεστιβάλ. Αφηγείται την ιστορία της Γιαπωνέζας Σαγιόμι που παντρεύτηκε και ζει στην Κρήτη. Από τις πιο όμορφες ιστορίες που έχω παρακολουθήσει. Σκηνοθετικά προσεγμένο, με μια γλυκιά πρωταγωνίστρια, μας πήρε μαζί του σε ένα μακρινό ταξίδι αναμνήσεων γεμάτο δάκρυα και χαμόγελα.
Το ντοκιμαντέρ Πάρε τα Δώρα του Λευτέρη Ξανθόπουλου μέσα από συνεντεύξεις του Τίτου Πατρίκιου και της Κικής Δημουλά, μου χάρισε ένα ουσιώδες πρωινό γεμάτο στίχους, ήχους και χρώματα των δύο ποιητών.
Από την άλλη, η σκληρή πραγματικότητα χωρίς ομοιοκαταληξίες και μεταφορές ήρθε με την Ολιγαρχία του Στέλιου Κούλογλου. Το ντοκιμαντέρ προβλήθηκε στην κατάμεστη αίθουσα του Ολύμπιον και μετά το τέλος της προβολής ακολούθησε συζήτηση με τον σκηνοθέτη. Ακροβατώντας ανάμεσα στην σοβαρότητα της κρίσης και στην γελοιότητα αυτών που μας κυβέρνησαν και μας κυβερνούν, ο Κούλογλου κατάφερε, όπως είπε και μια φίλη μου , “να εξηγήσει με τα πιο απλά και κατανοητά λόγια τους λόγους για τους οποίους η Ελλάδα βρίσκεται σε οικονομική κρίση”.
Ο Καλότυχος Γιος (Fortunate Son) του ελληνο-καναδού Τόνι Ασημακόπουλου αφηγείται την ζωή του και την σχέση με τους γονείς του. Εδώ την παράσταση έκλεψε η μητέρα του σκηνοθέτη, η αυθεντική ελληνίδα μάνα που είναι πάντα εκεί για τον γιο της, του μαγειρεύει ακόμη κι αν αυτός έχει φτάσει τα σαράντα και τελικά τον σώζει και τον παντρεύει! Αν και ο σκηνοθέτης είπε ότι δεν θεωρεί την Ελλάδα πατρίδα του γιατί γεννήθηκε και μεγάλωσε στον Καναδά, εγώ παρακολούθησα μια καθαρά ελληνική ιστορία με καναδέζικες αποχρώσεις και κινηματογραφικό τρόπο!
Από τα ξένα ντοκιμαντέρ ξεχώρισα πέντε. Το πρώτο είναι το ΚΑΛΒΕ (CALVET) του Dominic Allan που συνδυάζει άψογη σκηνοθεσία, δυνατή ιστορία και ένα πρωταγωνιστή με ταλέντο στην αφήγηση. Ο Jean-Marc Calvet πρώην σωματοφύλακας, ναρκομανής και κλέφτης, πουλάει σήμερα τους πίνακες ζωγραφικής του έναντι 100.000 δολαρίων! Όπως οι πίνακές του, έτσι και ο KAΛΒΕΤ αξίζει πολλά!
Το Νοσταλγώντας το Φως (Nostalgia for the Light) του Patrizio Guzman ασχολείται ταυτόχρονα με τον ουρανό και την γη. Στην έρημο Ατακάμα της Χιλής αστρονόμοι απ όλο τον κόσμο κοιτάζοντας ψηλά παρατηρούν τ’ αστέρια που φαίνονται καθαρά λόγω απουσίας της φωτορύπανσης. Όμως στην ίδια έρημο, γυναίκες εδώ και χρόνια ψάχνουν κοιτάζοντας χαμηλά και σκάβοντας βαθιά, τους συγγενείς τους που θάφτηκαν εκεί όντας πολιτικοί κρατούμενοι κατά την δικτατορία του Πινοσέτ. Η φράση μιας γυναίκας που ψάχνει ακόμα τον σύζυγό της είναι η αιτία να μην ξεχάσω εύκολα αυτό το συγκλονιστικό ντοκιμαντέρ: “Μακάρι αυτά τα τηλεσκόπια που σκανάρουν τόσο λεπτομερώς τον ουρανό να σκάναραν έτσι και το έδαφος, ώστε να βρίσκαμε τους ανθρώπους μας”.
Ο Πλανήτης των Σαλιγκαριών (Planet of Snail) του Κορεάτη Yi Seungjun μας τοποθετεί στο σύμπαν του κωφο-τυφλού Γιανκ-τσαν και της γυναίκας του Σουν-χο που έχει κινητικά προβλήματα. Ο σκηνοθέτης έκανε το ντοκιμαντέρ από θαυμασμό στους δύο πρωταγωνιστές για την μοναδική σχέση που έχουν δημιουργήσει. Είναι μια ποιητική ταινία πάνω στο ρεαλιστικό κόσμο που δεν φτιάχτηκε για τον μικρό πρίγκιπα και το μοναδικό του τριαντάφυλλό. Από αυτή την παραλλαγή της ιστορίας του Antoine de Saint Exupery, θα θυμάμαι την συνάντηση του Γιανκ-τσαν με ένα κορμό δέντρου. Μέσα σε μόλις δύο λεπτά με ταξίδεψε χωροχρονικά σε ένα άλλο σύμπαν που οι αισθήσεις αλλάζουν ρόλους μεταξύ τους. Η αφή γίνεται όραση, η όσφρηση γίνεται ακοή και ο Γιανκ-τσαν γίνεται ο συγγραφέας των μοναδικών του εμπειριών.
Τέλος, το Γυναίκες με Αγελάδες (Women with Cows) του Σουηδού φωτογράφου και σκηνοθέτη Peter Gerdehag και το βραβευμένο Ζήτω οι Αντίποδες του Victor Kossakovsky δίνουν μια άλλη έννοια στα ντοκιμαντέρ για το περιβάλλον. Το πρώτο, παρακολουθώντας την ιστορία δύο αδελφών που στα εβδομήντα τους μαλώνουν ακόμη για το αν θα συνεχίσουν να εκτρέφουν τις αγελάδες που κληρονόμησαν από τον πατέρα τους τριάντα χρόνια πριν και το δεύτερο, καταγράφοντας ανά δύο, 8 πόλεις του κόσμου που βρίσκονται σε διαμετρικά αντίθετες θέσεις στην επιφάνεια της γης, μας αποκαλύπτουν εικόνες απίστευτης ομορφιάς αλλά και μοναδικές στιγμές.
Σαν άλλος Εwan McGregor στο Τrainspotting, θα συνεχίσω να παρακολουθώ το Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης που προβάλλεται κάθε άνοιξη μπροστά στα μάτια μου με την ελπίδα η ταχεία του να με ταξιδεύει σε μέρη και θέματα που δεν είχα φανταστεί μέχρι… το τέλος του κόσμου!
